بررسی نگهداری مهندسی مدیریت

نگهداری مهندسی مدیریت
مقدمه
مراكز نگهداری از سرمایه ها و پشتوانه اصلی هر سازمان نظامی به شمار می آیند كه علاوه بر ارزش اقتصادی، از نظر استراتژیك نظامی هم از اهمیت زیادی برخوردار می باشند. لذا از این مراكز باید به خوبی حفاظت گردد تا از هر گونه خطری علی الخصوص خطرات آتش سوزی در امنیت كامل قرار گیرند.
در این خصوص علاوه بر برنامه های پیشگیری و استفاده از وسایل اطفاء حریق قابل حمل، می توان با بكارگیری سیستم های اعلام و اطفاء حریق اتوماتیك هر گونه آتش سوزی را در انبارهای این مراكز سریع كشف و با آن مقابله نمود كه در صورت استفاده از تركیب اعلام و اطفاء حریق كوچكترین آتش سوزی در اسرع وقت كشف و توسط سیستم اطفاء حریق مناسب در همان لحظات اولیه اطفاء و از گسترش آن جلوگیری خواهد شد. لذا در این مجموعه مطالبی در قالب آیین نامه ارائه شده است كه به كارشناسان مربوطه راهنمایی های لازم را جهت انتخاب،‌ نصب، نگهداری و بازرسی ارائه داده است كه امید است با بكارگیری دستورات این آیین نامه بتوان به نحو احسن مراكز مربوطه را به این سیستم ها مجهز نموده و بازرسان با انجام بازرسی های منظم از تجهیز صحیح این سیستم ها، در صورت مشاهده هر گونه نقص و كمبود نسبت به رفع آن گوشزد نمایند.
به امید روزی كه با بكارگیری سیستم های پیشرفته حفاظت و ایمنی بصورت اصولی در كلیه مراكز، در تأمین ایمنی قدم مؤثری برداشته شود.
معاونت نگهداری
مدیریت مهندسی
فصل اول:
كلیات
1-    هدف:
استاندارد كردن انتخاب، مكانیابی، نصب و فاصله گذاری اجزاء سیستم های اعلام و اطفاء حریق جهت حفاظت از حریق در مراكز نگهداری لجستیك سپاه می باشد.
2-    منظور:
منظور از تهیه جزوه ارائه روشهای اصولی جهت رسیدن به هدف مذكور می باشد كه این روشها عبارتند از:
الف – ارائه روش صحیح انتخاب سیستم اعلام و اطفاء حریق به منظور انتخاب صحیح سیستم توسط كارشناس.
ب- ارائه روش صحیح نصب و فاصله گذاری كاشفها و نازلها جهت كنترل نصب صحیح توسط كارشناس.
ج- ارائه روش صحیح نگهداری و آزمایش سیستم های اعلام و اطفاء حریق توسط كارشناس.
د- ارائه فرمهای بازرسی از سیستم های اعلام و اطفاء حریق جهت بازرسی از سیستم های مراكز نگهداری.
3-    تعاریف اصطلاحات
الف- سیستم های اعلام حریق
1-    اعلام حریق
به كلیه خبرهایی كه در صورت بروز خطر آتش سوزی به صور مختلف منتشر گردد اعلام حریق گویند.
2-    سیستم های اعلام حریق اتوماتیك
به مجموعه ای از تجهیزات كه بصورت اتوماتیك هر گونه حریقی را كشف و علائم خطر تولید می كنند سیستم های اعلام حریق اتوماتیك می گویند.
3-    سیستمهای اعلام حریق از لحاظ نوع علائم هشدار دهنده
علائم هشدار دهنده سیستمهای اعلام حریق به دو گونه كلی سمعی و بصری تقسیم بندی می گردند كه عبارتند از:
سمعی: علائمی كه با ایجاد صوتی مانند آژیر و زنگ و یا پیام اعلام خطر می كنند.
بصری: به علائمی كه بصورت تصویری و نوری جهت اعلام خطر به كار می روند می گویند.
4-    علائم صادره از سیستم های اعلام حریق
انواع علائم:
علائمی كه از سیستم های اعلام خطر ممكن است صادر شود به 3 نوع كلی تقسیم می شود كه عبارتند از:
الف- علائم بروز اشكال: كه در صورت بروز اشكال در سیستم بوجود می آید.
ب- علائم خطر: كه در صورت بروز حریق بوجود می آید.
ج- علائم تخلیه: علائم خاص بصورت آلارم و یا پیچ كه در صورت نیاز به تخلیه افراد ساكن در محل خطر تولید می گردند.
نوع علائم صادره:
علائم صادره به سه گونه زیر دسته بندی می شوند:
الف- علائم كد بندی نشده: علائمی كه بصورت دائم و یكنواخت سمعی و بصری پخش گردند مانند بصدا درآمدن آژیر و زنگ و یا روشن و خاموش شدن چراغ خطر.
ب- علائم كد بندی شده: علائمی بصورت منقطع كه پیامهای خاص را اعلام می نمایند.
ج- علائم بصورت پیام: علائمی كه از سیستم های صوتی (پچ) بصورت های زنده و یا ضبط شده در صورت بروز خطر پخش می گردند.
5-    انواع سیستم های اعلام حریق
سیستم های اعلام حریق به دو نوع كلی دستی و اتوماتیك تقسیم می شوند كه عبارتند از:
سیستم های اعلام حریق دستی:
سیستم هایی كه جهت اعلام حریق در ساختمانهای مختلف از آنها استفاده می شود و دارای انواع بلندگو، آیفون و آژیر می باشند، از مهمترین و پُر استفاده ترین این سیستم ها سیستم های شیشه شكن می باشد.
سیستمی كه در آن اعلام حریق توسط دست با شكستن شیشه كابین مخصوص اعلام خطر انجام می شود و بلافاصله بعد از شكستن شیشه آژیر خطر به صدا در می آید و در برخی موارد بعد از شكستن شیشه دكمه باید كشیده و یا فشار داده شود، آژیر این سیستم ها تا زمانی كه قطع نگردد به ایجاد صدا ادامه خواهد داد.
سیستم های اعلام حریق اتوماتیك
به سیستم هایی كه بصورت اتوماتیك آتش را كشف و اعلام می كنند می گویند.
از این سیستم ها در مكانهای كم رفت و آمد مانند انبارها و یا محوطه هایی كه هنگام شب خالی می مانند استفاده می كنند این سیستم ها مجهز به كاشفهای حریق می باشند و این كاشفها از مهمترین قسمتهای این سیستم ها به حساب می آیند.
6-    كاشفهای سیستم های اعلام حریق
كاشف:
وسیله ای است كه به یكی از فرآورده های حاصل از حریق (حرارت، دود و شعله و گاز) حساس بوده و بلافاصله بعد از دریافت یكی از آنها علائمی را به سیستم هشدار دهنده ارسال می نمایند.
انواع كاشفها:
كاشفها با توجه به محصولات حریق (حرارت، دود، شعله و گاز) طراحی می شوند و بطبع دارای انواع حرارتی، دودی، شعله یاب و گازی می باشند.
الف- كاشفهای حرارتی:
این كاشفها به حرارت حاصل از حریق حساس بوده و در انواع حرارت ثابت، توازن حرارتی، حرارت افزایشی مركب و ترموالكتریك وجود دارند. كه بسته به نوع به مقدار ثابتی حرارت یا مقداری افزایش از پیش تعیین شده حساس می باشند.
ب- كاشفهای دودی:
كاشفهایی كه به دود حاصل از آتش حساس می باشد و در انواع یونیزاسیون و فتوالكتریكی وجود دارند، این كاشفها در زمان سریعتری آتش را كشف می كنند و عبارتند از:
كاشفهای دودی یونیزاسیون:
این كاشفها دارای مقدار كمی ماده رادیو اكتیو هستند كه هوای داخل محفظه بین دو الكترود خود را یونیزه می نمایند و جریان بسیار محدودی در بین دو الكترود بوجود می آورند در نتیجه یك حساسیت الكتریكی در این كاشفها بوجود می آید و با وارد شدن دود به داخل محفظه این جریان كم و یا قطع می گردد و منجر به آلارم و كشف آتش و اعلام حریق می شود. این كاشفها در دو نوع اتاقك مجزا و اتاقك باز (نرمال) وجود دارند.
كاشفهای دودی فتوالكتریك:‌
این كاشفها براساس كاهش یا قطع و یا بازتابش نور كار می كنند و دارای دو نوع می باشند كه عبارتند از:
نوع 1- كاشهای دودی نوری:
این كاشفها كه در آنها از نورهای مرئی استفاده می شود تضعیف نور و بازتابش می باشند كه نوع تضعیف نور به كاهش نور رسیده به گیرنده كاشف حساس می باشد و نوع بازتابش به نور بازتابش شده در اثر برخورد با ذرات معلق در هوا (دود) حساس می باشد.
نوع 2- كاشفهای دودی لیزری:
این كاشفها شباهت زیادی به كاشفهای نوری داشته با این تفاوت كه به جای دسته نور مرئی از یك پرتو لیزری استفاده می شود، این كاشفها علاوه بر كشف دود، به حرارت های ناشی از حریق نیز آلارم ایجاد می نمایند، زیرا این حرارت موجب حركت هوا شده و باعث شكست پرتو می گردد.
ج- كاشفهای شعله ای:
كاشفهای شعله ای بر مبنای حساسیت نسبت به شعله و تشعشعات قابل روئیت شعله یا غیر قابل روئیت توسط چشم انسان كار می كنند این كاشفها به پرتوهای مادون قرمز، ماوراء بنفش حاصل از اشعه حساس بوده و دارای چهار نوع مادون قرمز، ماوراء بنفش، فتوسلی و كوپل نوری می باشند.
د- كاشفهای گازی:
در این كاشفها ماده ای است كه سرعت اكسیداسیون گازهای حاصله از آتش سوزی را افزایش می دهند، افزایش درجه حرارت در اثر اكسیداسیون سریع گاز، توأم با افزایش حرارت و تحریك عنصر حساس به حرارت بوده و باعث كشف حریق و ایجاد آلارم می گردد.
انتخاب كاشفها:
فرآیندی كه باید در آن كاشف مورد نیاز سیستم اعلام حریق با توجه به انواع حریقهای احتمالی محل، تغییرات شرایط محیط، حجم فضا، شرایط رفت و آمد در آن، سیستم تهویه هوا، وجود جریان هوا در محیط، وجود دودهای تجهیزات نظیر خودروها، آشپزخانه و غیره انتخاب شود.
ب- سیستم های اطفاء حریق
1-    اطفاء حریق:
به كلیه اقداماتی كه جهت كنترل و مبارزه با آتش سوزی انجام می شود اطفاء حریق گویند.
2-    سیستم های اطفاء حریق اتوماتیك:
به مجموعه تجهیزاتی كه بطور ثابت در محل جهت كشف، كنترل، اطفاء سریع آتش سوزی و حفاظت از مناطق خطر مورد استفاده قرار می گیرند سیستم اطفاء حریق اتوماتیك می گویند.
3-    انواع سیستم های اطفاء حریق از نظر مواد اطفائی:
سیستم های اطفاء حریق از نظر نوع مواد اطفائی در 4 گونه زیر وجود دارند كه عبارتند از:
سیستم های اطفاء حریق آبی:
سیستم هایی كه در آنها جهت اطفاء حریق از آب استفاده می شود، این سیستم ها جهت اطفاء حریق مواد خشك و جامد به كار می رود.
سیستم های اطفاء حریق مواد شیمیایی خشك (پودر خشك):
سیستم هایی كه در آنها جهت اطفاء‌ حریق از پودر خشك استفاده می شود این سیستم ها جهت اشتعال وسایل الكتریكی و در نوع پودر مخصوص جهت حریق فلزات قابل اشتعال و از پودر چند منظوره جهت اطفاء اكثر حریق ها استفاده می شود.
سیستم های اطفاء حریق مواد شیمیایی تر (كف):‌
سیستمی كه در آن جهت اطفاء حریق از كف استفاده می شود این سیستم جهت اطفاء حریق نوع دوم یعنی آتش سوزی مایعات قابل اشتعال كاربرد دارد.
سیستم های اطفاء حریق گازی (دی اكسید كربن):
سیستمی كه در آن جهت اطفاء حریق از گازهای خفه كننده مانند (Co2) دی اكسید كربن استفاده می شود این سیستم جهت حفاظت خطر آتش سوزی های جامدات قابل اشتعال و مایعات و وسایل الكتریكی كاربرد دارد.
4-    انواع سیستم های اطفاء حریق از نظر عملكرد:
سیستم های اطفاء حریق از لحاظ عملكرد به دو نوع غرق كامل و كاربرد موضعی تقسیم می شوند كه عبارتند از:
سیستم اطفاء حریق غرق كامل:
سیستمی كه از آن در مكانهای مسدود و بسته جهت كنترل خطر و حفاظت مكان استفاده می شود در این سیستم كل فضای حفاظتی در صورت بروز خطر انباشته از مواد اطفاء می گردد.
سیستم اطفاء حریق موضعی:
سیستمی كه از آن در مكانهای باز جهت كنترل خطر و حفاظت خطر در قسمتی از فضا استفاده می شود در این سیستم در صورت بروز خطر مواد اطفائی فضای اطراف منطقه خطر را پوشش می دهند.
5-    اجزاء سیستم های اطفاء حریق
هر سیستم اطفاء حریق دارای یك سری اجزاء می باشد كه این اجزاء شامل مخزن مواد اطفائی، لوله كشی و اتصالات، نازلها، وسایل راه اندازی و غیره می باشند.
مخزن مواد اطفائی:
مخازنی كه در آنها مواد اطفاء جهت مواقع مورد نیاز ذخیره می شود، این مخازن به شكل كروی و استوانه ای ایستاده و یا افقی می باشند.
لوله كشی و اتصالات:‌
لوله ها وسایلی هستند كه جهت انتقال مواد از مخزن به محل تحت حفاظت به كار می روند با توجه به نوع مواد اطفائی دارای ویژگیهای خاصی باشند.
اتصالات شامل وسایلی هستند كه لوله ها را به مخزن و یا به هم متصل می كنند و یا موجب تقسیم مواد اطفائی در شبكه لوله كشی می شوند.
نازلها:
وسایلی كه موجب پرتاب و یا پخش مواد اطفاء بر روی حریق و یا لوازم در خطر حریق در محل حفاظت شده می شوند و در انواع آب پاش، پودر پاش، پخش كننده گاز و كف ساز وجود دارند.
وسایل راه اندازی:
كلیه وسایلی كه موجب راه اندازی سیستم به محض كشف وقوع خطر حریق می شوند و در انواع كاشفهای حریق اتوماتیك، راه اندازی دستی، راه اندازی ذوبی و محفظه شیشه ای، حرارتی و غیره می باشند.
6-    عوامل دفع مواد در سیستم های اطفاء حریق
در سیستم های اطفاء حریق عامل پرتاپ مواد شامل پمپ، مخازن مرتفع و گاز دفع كننده می باشد. از پمپ در سیستم های آب و كف و از گاز دفع كننده و سیستم های گازی و پودری و از مخازن مرتفع در سیستم های آب و كف استفاده می شود.
7-    بازرسی
تعریف بازرسی:
بازرسی عبارت است از نظارت دقیق و مستمر بر اجرای امور و حصول اطمینان از نتایج كار تشكیلات كه دارای دستورالعمل و شرح وظایف مشخص باشد كه از وظایف فرماندهان و مسئولان امر غیر قابل تفكیك بوده و یكی از وظایف اصلی آنان را تشكیل می دهد و بدینوسیله است كه می توانند به اجرای طرحها و از نیل به اهداف، اطمینان حاصل نمایند، با انجام بازرسی است كه بر اجرای دقیق طرحها نظارت و در صورت لزوم نسبت به تجدید نظر در آنها و تصحیح خطا و اشتباه مجریان اقدام می گردد بازرسی یك عمل مداوم و مستمر بوده و هر گونه وقفه در آن به هدف و مأموریت سازمان لطمه وارد خواهد ساخت.
منظور از بازرسی:
حصول اطمینان از چگونگی اعمال مدیریت و اجرای صحیح وظایف و تشخیص كارایی واحدها در قبال وظایف و مأموریت محوله می باشد.
مفهوم بازرسی:
كشف و تشخیص محاسن، معایب، انحراف، نحوه اداره امور (انجام وظیفه) از طریق تجزیه و تحلیل گزارشات و نتایج بازرسی بوده و نهایتاً پیشنهاد تشویق و تنبیه پرسنل براساس كارهای انجام شده ذیل:
الف- كوشش برای حداكثر بهره گیری از امكانات موجود.
ب- استعدادجویی و كاوش جهت شناخت توانائیهای بالقوه و بالفعل افراد.
ج- دادن مسئولیتی برابر شرایط و عوامل و معیارهای اسلامی به اهل خود.
د- دادن و واگذاری مسئولیت ها برابر توان و استعداد افراد.
هـ- برآورد و تأمین استعدادهای لازم جهت واگذاری مسئولیتها.
و- تقویت سیستم تشویق و تنبیه و در نتیجه افزایش راندمان كار.
اهداف بازرسی
اهداف بازرسی در لجستیك را می توان به شرح ذیل بیان كرد:
الف- نظارت بر اجرای مأموریت صحیح.
ب- نظارت بر اجرای صحیح آیین نامه ها، ضوابط، برنامه ها و دستورالعمل های مصوب و مورد عمل در سطح لج.
ج- بررسی عینی مقررات، روشها، سیستم ها و شیوه های اجرایی و در صورت نیاز ارشاد، هدایت و همچنین شناخت تنگناها و نارسائیها و نهایتاً تجدید نظر، تحول و اصلاح.
د- افزایش توان لجستیكی یا افزایش قدرت كارائی سیستم اعلام و اطفاء حریق.
هـ- توجیه رعایت اصول مدیریت به منظور حصول اطمینان از حداكثر بهره گیری از نیروی انسانی با توجه به تجهیزات و تداركات.
و- ارزیابی و تشخیص میزان كارائی مسئوولان و پرسنل در جهت انجام وظایف محوله به آنان.
ز- ایجاد تحرك لازم در تشكیلات به منظور احساس مسئولیت بیشتر مسئوولان در انجام امور محوله به آنان.
ح- وادار كردن پرسنل به تفكر بیشتر در جهت افزایش كیفیت و كمیت كار از طریق كاربرد علوم و تكنولوژی و هماهنگ كردن سیستم های اعلام و اطفاء حریق با پیشرفتهای روز.
ط- ارزیابی و برآورد كمبودها، موانع و تلاش در جهت رفع آنها.
فرق بین بازدید و بازرسی:
بازدید یك دید سطحی و شیوه ابتدائی برخورد و یا به عبارتی برخورد اولیه می باشد و می توان در حالت كار اسم آنرا تحقیق اولیه نامید. ولی بازرسی همان بازدید می باشد به اضافه اینكه این بازدید با یك دید وسیعتر و با یك ظرافت و ریزبینی خاص كه آنهم بایستی بوسیله متخصصین مربوطه با دانش فنی آن كار، صورت پذیرد بطوریكه تمام اجزاء و ریزكاریها را شامل شود، و مورد سئوال و ارزیابی قرار دهد و می توان در حالت كلی اسم آنرا تحقیق ثانویه نامید. در بازدید، مسیر را، رده بازرسی شونده مشخص می كند و معمولاً جاهایی هدایت می كند كه در آنجا هیچ مشكلی وجود ندارد ولی در بازرسی، بازرس خودش مسیر حركت را مشخص می كند و هر لحظه هم می تواند مسیر را عوض نماید.
مراحل اجرای بازرسی:
الف- دریافت دستور: معمولاً بازرسی بنا به دستور رده مافوق فرماندهی یا جانشین وی و یا تصویب طرح بازرسیهای سیستماتیك انجام می شود.
ب- برآورد اطلاعات و تهیه طرح و سازماندهی تیم یا هیات بازرسی
ج- درخواست پرسنل تقویتی از سایر رده ها، (پرسنل لجستیك) لازم به توضیح است كه این پرسنل باید كارشناس و متخصص در زمینه مورد نظر باشند.
د- توجیه و آموزشهای لازم به بازرس یا بازرسین (تیم بازرسی).
هـ- اعزام تیم به مأموریت و اجرای صحیح و منطقی بازرسی.
و- مراجعت تیم و ارائه گزارش بازرسی.
ز- تجزیه و تحلیل نتیجه بازرسی انجام شده.
ح- تقدیم گزارش نتایج مأموریت به فرماندهی.
ط- ابلاغ دستورات صادره به مبادی ذیربط و انجام پیگیری های لازم جهت حصول نتیجه قطعی و نهائی.
ویژگیها و خصوصیات بازرس:
بازرس فردی است كه به نمایندگی از طرف مسئول مربوطه مأموریت بازرسی و نظارت در اجرای طرح و یا رسیدگی به تخلفات و خطاها را به عهده دارد و همچنین بازرس چهره با صلاحیتی است كه در ابعاد تعهد، تقوی، تخصص، تجربه و سابقه عملی امتیازات قابل توجهی را دارا می باشد بازرسی یك عمل دقیق و حساس است و نتیجه كار بازرس نهایتاً به فرماندهی خواهد رسید، لذا در انتخاب بازرس كه نقش مهمی را در انجام مأموریتها (بازرسیها) به عهده دارد بایستی دقت بسیار شود و با وی همكاریهای لازم بعمل آید. در غیر اینصورت عدم همكاری اثر منفی در انجام موفقیت آمیز بازرسی خواهد داشت.
تذكرات مهم در بازرسی:
الف- بازرسین سعی كنند در تنظیم سئوالات چكلیست مشاركت داشته باشند تا در جریان موارد بازرسی شده قرار گیرند.
ب- تسلط كامل به سئوالات مطرح شده بگونه ای كه در ذهن بازرس سئوالات نقش بندد.
ج- مشخص نمودن مسئوول گروه و هماهنگی و وحدت عملی گروه بازرسین در تفكیك و تقسیم وظایف و انجام امور محوله.
د- آشنایی با اصول و شیوه های صحیح نگهداری در ابعاد مختلف در مراكز نگهداری.
هـ- یادداشت و ثبت مطالب مهم و مفید در حین بازرسی.
و- مطرح نمودن سئوالات مناسب و اساسی در حین بازرسی از مسئول مربوطه.
ز- مشاهده دقیق نحوه عملكرد مسئوولین و نیروهای نگهداری از نظر تجربه و آگاهی از وظایف در امر نگهداری (نظیر: انبارداری، حمل و نقل، چیدمان و سازگاری كالا، حفاظت و ایمنی و …)
ح- در صورت نیاز می توان نمونه برداری انجام داد و یا تقاضای رویت فرمها، جداول، اسناد و مدارك نمود.
ط- بازرسین در عین جدیت در انجام وظیفه، برخوردشان بگونه ای باشد كه بتواند همكاری بیشتر مسئوولین آمادگاه را جلب نمایند.
بعد از بازرسین، كلیه اعضاء تیم بازرسی بطور مشترك به پر كردن و تنظیم چكلیست پرداخته و با دقت تمام به تك تك سئوالات پاسخ دهند و وضعیت كیفی را از نظر ابعاد نگهداری تعیین كنند.
با توجه بوجود وضعیت چهارگانه كیفی (ضعیف، متوسط، خوب، عالی) هر سئوال و نیز بارم مشخص شده، در ازاء مشخص شدن وضعیت كیفی می توان بترتیب مطلوبیت آن 25 درصد بارم با بعنوان امتیاز منظور نمود.
بعد از انجام بازرسی و پر نمودن چكلیست می بایست مسئوول گروه بازرسی فرم تجزیه و تحلیل را پر كند و معایب و محاسن و نقائص را موردی مشخص كرده و برای رفع آنها پیشنهاد و راه حل ارائه نماید.
7-چكلیست
تعریف چكلیست:
عبارتست از مجموعه سئوالاتی كه بر مبناء مأموریت و شرح وظایف محوله به یك یگان و روشهای اجرائی آن تهیه می گردد كه بوسیله آن می توان مواردی همچون تعیین سطح كارائی یگان در اجرای وظایف محوله، نحوه انجام وظایف بوسیله پرسنل مربوطه و تعیین محاسن و معایب، نواقص، پیشنهادات موجود در یگان را به نحو صحیح و درستی ارزیابی نمود.
محاسن: حسن عبارتست از مواردی كه بر عهده رده بازرسی شونده بوده و در حد عالی اجراء گردیده و یا بنا بر مصلحت و ضرورت تشكیلات سپاه ابتكار و خلاقیت و یا احساس مسئولیت ویژه ای انجام گرفته باشد.
معایب: عیب عبارتست از قصور و كوتاهی رده بازرسی شونده در انجام مأموریت محوله اعم از اینكه قسمتی را انجام نداده و یا كل وظیفه را اجراء ننموده است.
پیشنهاد: پیشنهاد عبارتست از راه حلهای نهائی جهت بهبود در اصلاح مشكلات اساسی كه در نهایت منجر به اصلاح سیستم خواهد شد و می بایست منطقی و قابل اجراء باشد.
نقص: نقص عبارتست از عدم انجام وظیفه و یا مأموریت محوله به دلیل مشكلات و نارساییها كه مربوط به رده مافوق می باشد.
9-فرم مشخصات مراكز نگهداری:
فرمی كه در آن مشخصات مراكز مورد بازرسی، پر می شود. (نمونه فرم و نحوه تكمیل آن در ضمیمه آمده است)
فصل دوم:
اجراء
سیستم های اعلام حریق اتوماتیك
قسمت اول: انتخاب مكانیابی و نصب كاشفها
1-    كاشفهای حرارتی
ماده 1- از كاشفهای حرارتی، در مكانهایی كه حرارت حاصل از آتش سوزی محتویات و یا تجهیزات مستقر در آن بیش از محصولات دیگر حریق (شعله و گاز) است باید استفاده كرد.
ماده 2- باید كاشفهای حرارتی نوع نقطه ای بر روی سقفها با حداقل فاصله (4 اینچ) 10 سانتی متر از دیوارهای جانبی و بر روی دیوارهای جانبی با فاصله (4 اینچ) 10 سانتی متر تا (12 اینچ) 30 سانتی متر از سقف نصب گردند.
ماده 3- در صورتی كه ساختمانها با تیرآهنهای سخت بنا شده باشد كاشفها باید در پایین تیرها نصب گردند.
ماده 4- در صورتی كه ساختمانها از تیر ساخته شده باشد اگر تیرها كمتر از (12 اینچ) 30 سانتی متر ضخامت و كمتر از (8 فوت) 4/2 متر از مركز هم فاصله داشته باشند كاشفها باید بر روی كف تیرها نصب گردند.
ماده 5- كاشفهای حرارتی نوع خطی باید بر روی سقف یا بر روی دیوارهای جانبی با فاصله ای كمتر از (20 اینچ) 50 سانتی متر از سقف یا دیوار نصب شوند.
ماده 6- در تعیین مكان كاشفهای حرارتی، پهنای تیر، ارتفاع سقف، فاصله تیرها، اندازه و مقدار آتش را باید در نظر گرفت.
ماده 7- در صورتی كه نسبت پهنای تیر به ارتفاع سقف بزرگتر از (1/0) و نسبت فاصله تیرها به ارتفاع سقف بزرگتر از (4/0) باشد كاشفهای حرارتی باید در محوطه بین تیرها تعیین مكان و نصب گردند.
ماده 8- در صورتی كه نسبت پهنای تیر به ارتفاع سقف كمتر از (1/0) و نسبت فاصله تیرها به ارتفاع سقف كمتر از (4/0) باشد كاشفهای حرارتی باید در پایین تیرها نصب شوند.
2-    كاشفهای دودی
الف- كاشفهای دودی برای كشف حریق:
ماده 9- در انتخاب كاشفهای دودی بایستی به تمامی مسائل و خصوصیات طراحی كاشف منطقه ای كه كاشفها در آنجا نصب می شود توجه شود.
ماده 10- كاشفهای دودی نقطه ای بایستی بر روی سقف و با فاصله جانبی (4 اینچ) 10 سانتی متر از هر دیوار جانبی طرف خود نصب شوند و اگر بر روی دیوار جانبی نصب می شوند فاصله كاشفها باید (12-4 اینچ) 10 تا 25 سانتی متر از قسمت بالای كاشف تا سقف باشد.
ماده 11- در صورتی كه احتمال لایه لایه شدن دود در نزدیك سقف وجود داشته باشد كاشفها باید در دو سطح نصب گردند.
ماده 12- در مورد ساختمانهای با تیرآهنهای سخت، كاشفها باید در سمت پایین تیرآهنها نصب گردند.
ماده 13- در مورد ساختمانهای تیردار در صورتی كه تیرها كمتر از (12 اینچ) 30 سانتی متر عمق داشته و كمتر از (8 فوت) 4/2 متر از مركز هم فاصله داشته باشند كاشفها باید در پایین تیرها نصب گردند.
ماده 14- كاشفهای دود نوع پرتو خروجی به گونه ای نصب گردند كه پرتو خروجی نور آنها موازی با سقف مطابق دستورالعمل تولید كننده تعیین محل شده و نصب گردند.
ماده 15- نصب كاشفها باید با مشخصات موجود فهرست شده هماهنگی داشته باشند.
ماده 16- كاشفهای دود پرتو خروجی باید بر روی سطوح ثابت و استوار نصب شوند تا از عملكرد كاذب دستگاه و یا عدم عملكرد آن در مواقع ضروری جلوگیری شود.
ماده 17- مسیر نور در كاشفهای پرتو خروجی همواره باید از موانع غیر شفاف مانند گرد و غبار و دود پاك نگه داشته شود.
ماده 18- در نصب كاشفهای دودی شرایط محیطی (حركت هوا و رفت و آمد وسایل دودزا) در منطقه مورد حفاظت باید مدنظر گرفته شوند.
ماده 19- كاشفها نباید در جریان مستقیم هوا یا در فاصله ای كمتر از (30 فوت) 1/9 متر از محل نصب دریچه هوا قرار داده شوند.
ماده 20- در صورتی كه سوراخهای پشت كاشف مانع ورود دود به كاشف شود و یا باعث ورود گرد و غبار و حشرات به درون آن گردد باید به نحوی مسدود گردند.
ماده 21- تعیین مكان كاشفهای دود باید به نحوی باشد كه اثرات ذرات معلق در هوا مانند آشپزخانه و دود اگزوز و غیره به حداقل برسد.
ماده 22- كلیه كاشفها باید در مقابل عوامل مكانیكی و الكتریكی مانند رعد و برق، لرزش و شوك، فركانس رادیو، نور شدید، تند بادهای ناگهانی، بصورت كامل عایق بندی شوند.
ماده 23- در جایی كه مواد با ارتفاع زیاد انباشته می شوند سوراخهای پشت كاشف باید توسط درزگیر و یا مواد مشابه پوشانده شوند و كاشف به نحوی نصب شود كه جریان هوا مانع ورود دود به آن نشود.
ماده 24- در انبارهای دارای قفسه های مرتفع و بلند، كاشفها باید در چند منطقه و در میان قفسه ها و یا پالتها نصب گردند.
ماده 25- در انبارهای دارای قفسه های مرتفع (تا زیر سقف) برای كارایی بیشتر اثر كاشف، كاشفها باید بر روی سقف هر راهرو و نیز در سطوح میانی قفسه ها نصب گردند.
ب- كاشفهای دودی برای كانالهای هوا:
ماده 26- هنگامی كه كشف دود در سیستم بازگشت هوا مورد نیاز باشد، باید كاشفهای فهرست شده برای سرعت هوای موجود در هر دریچه بازگشت هوای درون بخشهای دود یا جایی كه هوا هر یك از بخشهای دود را ترك می كند استفاده و نصب گردند.
ماده 27- كاشفهای كانال هوا به نحوی مطمئن باید نصب گردند تا نمونه مناسبی از جریان هوا را برداشت كنند و برای این منظور كاشفها باید محكم در درون كانال نصب گردند، و یا بصورت محكم بر روی دیوار كانال نصب گردند بگونه ای كه عامل حساس به درون كانال برود.
ماده 28- برای تمیز كردن كاشفها، آنها باید به نحوی نصب گردند كه به راحتی در دسترس قرار گیرند.
ماده 29- باید تعیین مكان كاشفها در كانال، بصورت دائمی و مشخص ثبت شده باشد.
ماده 30- برای عملكرد مناسب كاشف سرعت هوا، دما و رطوبت سیستم هوا ساز باید مناسب باشند.
ماده 31- تمامی راههای نفوذ هوا به كانال خروجی هوا كه در نزدیكی كاشف نصب شده اند باید درزگیری شوند.
ماده 32- مكان نصب كاشف در كانالهای هوا یا روی آنها باید حداقل به اندازه شش برابر عرض كانال از دریچه هوا، صفحه های خمیده یا اتصالات فرعی فاصله داشته باشند.
ماده 33- در جایی كه امكان رعایت ماده فوق نمی باشد مجاز است كه كاشف در فاصله ای كمتر از شش برابر موارد مذكور نصب گردد.
ماده 34- كاشفها باید تا فاصله (12 اینچ) 30 سانتی متر روبرو یا پشت دریچه قرار داده شوند و با توجه به ابعاد دریچه ها، تا عرض (36 اینچ) 96 سانتی متر یك كاشف در وسط دریچه و تا عرض (72 اینچ) 180 سانتی متر یك كاشف اضافی برای هر (24 اینچ) 60 سانتی متر یك كاشف اضافی نصب گردد.
ماده 35- كاشفها در كانالها باید در جهتی نصب گردند كه ورود دود به آنها با توجه به جهت جریان هوا به بهترین نحو صورت گیرد.
ج- كاشفهای دودی برای آزاد كردن درها:
ماده 36- از كاشفهای دودی فهرست شده و تأیید شده برای آزاد سازی درها نباید برای حفاظت منطقه باز استفاده گردد.
ماده 37- آزادسازی درهای دود باید توسط یك سیستم اعلام خطر حاوی كاشفهای دودی كه در دو طرف درگاهی نصب می گردند، انجام شود.
ماده 38- جایی كه پهنای دیوار بالای در (24 اینچ) 60 سانتی متر یا كمتر از این مقدار است، نصب یك كاشف روی یك طرف درگاه بر روی سقف نیاز خواهد بود.
ماده 39- در صورتی كه پهنای دیوار بالای در بیشتر از (24 اینچ) 60 سانتی متر باشد دو كاشف جهت نصب بر روی سقف كه هر یك از آنها در یك طرف درگاه قرار دارند، نیاز خواهد بود.
ماده 40- در صورتی كه ضخامت دیواره بالای در بیشتر از (60 اینچ) 152 سانتی متر باشد كاشفهای اضافی باید توسط مهندس ارزیاب تعیین و نصب گردند.
ماده 41- در صورتی كه منظور از آزادسازی درها، جلوگیری از انتقال دود از یك فضا به فضای دیگر است، وجود یك كاشف در فضایی كه حضور به آن مكان محدود می شود بدون توجه به پهنای دیوار بالای در كفایت می كند.
ماده 42- جایی كه چندین درگاهی با فاصله بیش از (24 اینچ) 60 سانتی متر باشد با هر درگاهی باید بصورت مستقل عمل شود.
ماده 43- برای هر گروه از درگاهی باید به صورت جداگانه كاشف در نظر گرفت.
3-    كاشف شعله ای
ماده 44- كاشفهای شعله ای باید در مكانهایی كه مواد فوق العاده قابل اشتعال وجود دارد نصب گردند.
ماده 45- در كارخانجات تولید و ساخت مواد شیمیایی، پالایشگاههای نفت، كارخانجات ساخت رنگ، آشیانه های هواپیما، توربینهای گاز، انبارهای مواد شیمیایی، باید از كاشفهای شعله ای استفاده كرد.
ماده 46- در صورتی كه نسبت پهنای تیر به ارتفاع سقف از (1/0) بزرگتر باشد نسبت فاصله تیرها به ارتفاع سقف بزرگتر از (4/0) باشد كاشف باید در محوطه محصور بین تیرها نصب گردند.
ماده 47- در صورتی كه نسبت پهنای تیر به ارتفاع سقف كمتر از (1/0) و نسبت فاصله تیرها به ارتفاع سقف كمتر از (4/0) باشد كاشفها باید پایین تیرها نصب گردند.
ماده 48- كاشفها باید به نحوی طراحی، مكانیابی و نصب گردند كه هیچگونه مزاحمتی در دریافت تابش نور پیش نیاید و از عملكرد آنها جلوگیری نشود.
ماده 49- در جایی كه لازم باشد برای كاشف حفاظ قرار داده شود این حفاظ به نحوی باید نصب شود كه انرژی تابشی ناخواسته و غیر معمولی بر عملكرد آن تأثیر نگذارد.
ماده 50- جهت نصب كاشفها در محیط باز باید با در نظر گرفتن حفاظهایی از بارش باران و برف و غیره جلوگیری شود، تا حساسیت كاشف كاهش نكند و یا اعلام نابجا ننماید.
4-    كاشفهای حساس به گاز
ماده 51- كاشفهای گازی باید با توجه به محصولات گازی حاصل از حریق، محل مورد نظر انتخاب گردند.
ماده 52- در جایی كه یك حریق نیمه سوز یا نیمه مشتعل امكان دارد كه رخ دهد باید از كاشفهای حریق گازی استفاده كرد.
ماده 53- تعیین مكان كاشفهای حساس به گاز باید زیر نظر مهندسین مجرب انجام گیرد.
ماده 54- در جایی كه قصد ما حفاظت از خطر مشخص می باشد، كاشفها باید نزدیكتر به موضوع خطر، جایی كه در اسرع وقت گازهای حریق را كشف و ردیابی كنند، مكانیابی و نصب گردند.
ماده 55- كاشفهای گاز بایستی بر روی سقف با فاصله جانبی (4 اینچ) 10 سانتی متر از دیوارها نصب گردد و در صورتی كه روی دیوار نصب می شود باید فاصله آنها (12-4 اینچ) 10 تا 30 سانتی متر از قسمت بالایی كاشف تا سقف باشد.
ماده 56- جایی كه هوا در محوطه بین تیرها بواسطه تهویه ایجاد می شود، كاشفهای گازی در صورتی كه در میان تیرها نصب شوند بهتر عمل خواهند كرد.
ماده 57- به منظور كشف آتشهای مشتعل، اگر نسبت پهنای تیر به ارتفاع سقف بزرگتر از (1/0) باشد كاشفها باید در محوطه بین تیرها و در صورتی كه نسبت پهنای تیر به ارتفاع سقف كمتر از (1/0) و نسبت فاصله تیرها به ارتفاع سقف كوچكتر از (4/0) باشد كاشفها باید در پایین تیرها، نصب شوند.
ماده 58- به منظور كشف آتشهای غیر مشتعل و نیمه سوز در صورتی كه احتمال تركیب شدن هوا با هوای بین تیرها وجود داشته باشد یك كاشف باید درون هر محوطه بین تیرها نصب شود.
ماده 59- در صورتی كه احتمال تركیب شدن هوا بین تیرها به منظور فوق كم باشد، كاشفها باید پائین تیرها نصب گردند.
ماده 60- كاشفها نباید در مسیر مستقیم جریان هوا یا با فاصله نزدیكتر از (3 فوت) 9/0 متر از یك منبع منتشر كننده هوا مانند دریچه تهویه هوا نصب گردند.
ماده 61- كاشفهای گازی باید در شرایط محیطی مانند لرزشهای مكانیكی و اختلالات الكتریكی، قادر به كار باشند.
5-    سایر كاشفها
ماده 62- از این كاشفها باید در زمانی كه غلظتهای غیر معمولی مانند: بخار آب، مولكولهای یونیزه شده و غیره پیش می آید باید استفاده كرد.
ماده 63- برای تعیین مكان این كاشفها باید به توصیه های تولید كنندگان این گونه كاشفها توجه شود.
ماده 64- جهت تعیین مكان این كاشفها باید به تمامی عوامل شامل: خصوصیات ساختاری شكل اتاق، ارتفاع سقف و غیره توجه شود.
ماده 65- شرایط را كه ممكن است باعث عملكرد غلط یا عدم عملكرد كاشفها شود، باید هنگامی كه برنامه ریزی برای نصب انجام می شود مورد توجه قرار گیرد.
قسمت دوم: فاصله گذاری كاشفها
1-    كاشفهای حرارتی
الف- فاصله گذاری در سقفهای مسطح
ماده 66- در سقفهای مسطح فاصله گذاری كاشفها از فاصله گذاری فهرست شده آنان نباید بیشتر گردد.
ماده 67- كاشفها بر روی سقف به نحوی نصب خواهند شد كه فاصله آنها از یكدیگر برابر (7/0) فاصله گذاری فهرست شده باشد.
ماده 68- در مناطق با اشكال غیر متعارف فاصله گذاری یك كاشف تا دورترین نقطه از یك دیوار جانبی یا یك گوشه در ناحیه تحت حفاظت نباید بیشتر از (7/0) فاصله گذاری فهرست شده باشد.
ماده 69- در سقفهای بلند، از (10 تا 30 فوت) 3 تا 1/9 متر ارتفاع، فاصله گذاری این كاشفها باید مطابق جدول زیر كاهش یابد.
جدول فاصله گذاری در سقفهای بلند
ارتفاع سقف (فوت) متر
        از                                  تا    درصد فاصله گذاری
 از فاصله فهرست شده
0    (10) 3    100
(10) 3     (12) 6/3    91
(12) 6/3     (14) 2/4    84
(14) 2/4     (16) 8/4    77
(16) 8/4    (18) 2/5     71
(18) 2/5    (20) 6    64
(20) 6    (22) 6/6    58
(22) 6/6    (24) 2/7    52
(24) 2/7    (26) 8/7    46
(26) 8/7    (28) 2/8    40
(28) 2/8    (30) 1/9    34
ماده 70- از جدول فوق برای كاشفهای رسانایی الكتریكی نوع خطی و لوله كشی پنوماتیكی افزایشی و سیستم های متصل به كاشفهای اثر ترموالكتریكی نباید استفاده كرد.
ماده 71- در ساختمانهای با تیرآهنی سخت، فاصله گذاری كاشفهای حرارتی نباید بیشتر از (50%) فاصله گذاری در سقفهای مسطح باشد.
ماده 72- تنها یك كاشف می تواند ناحیه ای را پوشش دهد كه در درون دایره ای كه قطر مستطیل بیشتر از قطر دایره نباشد، واقع شده باشد.
ماده 73- یك راهرو با (10 فوت) 3 متر پهنا و (82 فوت) 25 متر طول باید به وسیله دو كاشف (30 فوتی) 1/9 متری و ناحیه ای به عرض (40 فوت) 2/12 متری و طول (74 فوتی) 2/22 متری با 4 كاشف پوشش داده شود.
ماده 74- در ساختمانهای تیری اگر برجستگی تیرها بیش از (4 اینچ) 10 سانتی متر زیر سقف باشد فاصله گذاری كاشفهای نوع نقطه ای با زاویه عمودی در جهت تیرها نباید بیش از دو سوم فاصله گذاری سقفها مسطح باشد.
ماده 75- اگر تیرها دارای برجستگی بیش از (18 اینچ) 46 سانتی متر زیر سقف باشند و فاصله مركز آنها از هم بیش از (8 فوت) 4/2 متر باشد، باید با هر یك از محوطه های بین تیرها به عنوان ناحیه مجزا برخورد شود.
ب- فاصله گذاری در سقفهای شیب دار
ماده 76- در سقفهای شیب دار نوك تیز یك ردیف از كاشفها در ابتدا فاصله گذاری شده و مكان آنها حداكثر (3 فوت) 9/0 متر از از نوك سقف، كه بصورت افقی اندازه گیری شده باشد، تعیین می گردد و فاصله گذاری آنها با توجه به نوع ساختمان سقف خواهد بود.
ماده 77- در سقفهای غیر نوك تیز یك ردیف از كاشفها بر روی سقف در فاصله حداكثر (3 فوت) 9/0 متر از طرف مرتفع سقف كه بصورت افقی اندازه گیری شده است تعیین مكان شده و فاصله گذاری آنها با توجه به نوع ساختمان خواهد بود...